1. สุขภาพในมุมมองด้านชีวการแพทย์ (The Biomedical approach) มองสุขภาพเพียงสภาวะทางร่างกายของบุคคลเท่านั้น สุขภาพหมายถึง การ ปราศจากโรค หรือการทำหน้าที่ผิดปกติของร่างกาย ภาวะสุขภาพไม่ใช่สภาวะที่เป็นบวก แต่เป็นสภาวะที่ไม่มีสิ่งที่เป็นลบ แนวคิดนี้กล่าวว่า “ถ้าท่านไม่ป่วย ท่านก็เป็นผู้มี สุขภาพดี” โวลลินสกี (Wolinsky, 1988 cited in Weiss & Lonnquist, 2000, p.106) ได้ให้ ข้อคิดเห็นถึงความจำกัดของแนวคิดนี้ไว้ดังนี้ 1) การปรากฏอาการของโรค การวินิจฉัย และการรักษา แม้จะเป็นปรากฏการณ์ ที่เป็นวัตถุวิสัยที่ตรวจวัดได้จากอาการและอาการแสดง แต่จากการศึกษาพบว่า การที่ บุคคลจะตอบสนองต่อความเจ็บป่วย และบอกเล่าถึงอาการของโรคที่ตนเป็น ได้รับอิทธิพล จากพื้นฐานวัฒนธรรม และสิ่งเหล่านี้มีผลต่อการวินิจฉัยโรคด้วย นั่นคือ การที่ผู้ป่วย ไม่บอกเล่าอาการ หรือวินิจฉัยไม่พบ ไม่ได้แปลว่าไม่เจ็บป่วย 2) เฉพาะบุคลากรทางการแพทย์ซึ่งเป็นผู้ตรวจและวินิจฉัยเท่านั้น ที่จะตัดสินว่า ใครเจ็บป่วย หรือมีสุขภาพดี ซึ่งที่จริงแล้วทั้งผู้ป่วยและญาติ/บุคคลใกล้ชิด ควรมี ส่วนร่วมในกระบวนการเหล่านี้ด้วย ทั้งนี้เพราะการวินิจฉัยโรคและการรักษามิใช่เกิดอยู่ใน สถานพยาบาลเท่านั้น แต่มีอีกส่วนที่เกิดนอกสถานพยาบาล 3) มนุษย์มิได้มีเฉพาะด้านร่างกายเท่านั้น หากยังประกอบด้วย จิตใจ สังคมและ ภาวะสุขภาพได้รับผลกระทบจากทั้ง 3 ด้านนี้ คือ ร่างกาย จิตใจ และสังคม 4) สุขภาพที่หมายถึงการปราศจากโรค จะเน้นที่ความผิดปกติในการทำหน้าที่ ของอวัยวะต่างๆ ดังนั้นการเรียนรู้จะเน้นไปที่โรค แทนที่จะเป็นเรื่องของสุขภาพ 2. สุขภาพในมุมมองด้านจิตวิทยา (Psychological approach) มุมมองด้านจิตวิทยาเชื่อว่าแต่ละบุคคลมีการประเมินสุขภาพของตนเองตลอดเวลา ดังนั้นสุขภาพในแนวคิดทางจิตวิทยาจะสะท้อนความรู้สึกในภาพรวมของบุคคลต่อ สุขภาวะของตน ซึ่งจะรวมถึง 2.1 ความรู้สึกที่ดีในการดำรงชีวิตประจำวัน อันเกิดจากการประสบความสำเร็จ การได้รับคำชมเชย การทำกิจกรรมที่สนใจ 2.2 ความรู้สึกพึงพอใจในชีวิต เป็นความรู้สึกที่ค่อนข้างยาวนาน เช่น ความสุข ในชีวิตการทำงาน ครอบครัว หรือประสบการณ์ส่วนตัวที่เป็นความรู้สึกทางบวก 2.3 การไม่มีผลกระทบทางลบ เช่น จากความรู้สึกไร้สุข ความรู้สึกเปล่าเปลี่ยว หรือการถูกวิพากษ์จากคนอื่น การศึกษาวิจัยยืนยันว่า ความรู้สึกด้านบวกและลบ เป็นสิ่งที่แยกจากกัน การมีความสุขเป็นคนละเรื่องกับการไม่มีความเศร้า และบุคคลสามารถ มีทั้งความสุขและความเศร้าในเวลาเดียวกัน หรือไม่มีทั้งสองอย่างในเวลาเดียวกันก็ได้ พัฒนาการของแนวคิดเกี่ยวกับสุขภาพ และการส่งเสริมสุขภาพ 3
preview25
To see the actual publication please follow the link above