บทที่ 1: ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับเม็ดเลือด 7 การสร้างเลือดของทารกในครรภ์ออกเป็น 3 ระยะ คือ ดังรูปภาพที่ 3 1. Mesoblastic period of hematopoiesis ในระยะนี้ การสร้างเม็ดเลือดเริ่มปรากฏให้เห็นประมาณสัปดาห์ที่ 2 (14 วัน) หรือ ระหว่างวันที่ 16 ถึง 19 หลังจากการปฏิสนธิจะมีการสร้างเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (mesenchymal) จาก stem cell ของถุงไข่แดง (yolk sac) จะเจริญแบ่งตัวเป็นกลุ่มๆของกลุ่มเส้นเลือด เราเรียก บริเวณนี้ว่า area vasculosa หรือ blood islands ต่อมาเซลล์ที่อยู่รอบๆของ blood islands จะเปลี่ยนแปลง (differentiate) เป็นพวก primitive endothelial tube ซึ่งในที่สุดจะกลายเป็น หลอดเลือด (blood vessels) ส่วน mesenchymal stem cell ที่อยู่ตรงกลาง blood islands นั้น มีลักษณะที่สำคัญ คือ มีนิวเคลียสขนาดใหญ่ ภายในมีสารนิวคลีโอโปรตีน ซึ่งก็คือดีเอ็นเอสายยาว สายเดียวที่ขดตัวอยู่ในนิวเคลียส (chromatin) ซึ่งโปร่งและมี 1 หรือ 2 necleoli ไซโตพลาสม จะติดสีน้ำเงินจัด (primitive cell) จากข้อมูลดังกล่าวนี้เป็นการเปลี่ยนแปลงและการเจริญไปเป็น เซลล์ต้นกำเนิดของเม็ดเลือด (hematopoietic stem cell) ซึ่งเป็นเซลล์เฉพาะเจาะจงของ เม็ดเลือด (multipotent stem cell: MPSC) และเป็นเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดแดง (erythroid precursor) จะปรากฏให้เห็นในระยะแรกๆของการตั้งครรภ์ สำหรับ granulocytic precursor คือ CFU-GM (colony forming cell Granulocyte-macrophage) จะพบได้ในเลือดเมื่ออายุ การตั้งครรภ์ราว 5 สัปดาห์ แต่เราจะไม่พบตัวแก่ของมัน (ชัยโรจน์ แสงอุดม, 2553) ในระยะต้นๆของ mesoblastic period นี้ เซลล์ที่สร้างส่วนใหญ่จะเป็นโครงสร้าง พื้นฐานเบื้องต้นของตัวอ่อนของเม็ดเลือด (primitive erythroblast) ซึ่งสามารถจะสร้าง hemoglobin (Hb) ชนิดที่เรียกว่า Hb Gower type I หรือ ζ2 ε2 (ซีต้าทูกับเอปไซลอนทู) และ Hb Gower type II หรือ α2 ε2 (อัลฟ่าทูกับเอปไซลอนทู) Hb นี้ไม่มีประโยชน์ต่อร่างกายมากนัก และจะมีการสร้างเพียงระยะหนึ่งเท่านั้น primitive erythroblast นี้ จะมีชีวิตอยู่ได้เพียง 2-3 สัปดาห์ แล้วก็จะตายไป และถูกแทนที่ด้วยเซลล์ตัวอ่อนทั่วไป (definitive normoblast) เพื่อสร้างเม็ดเลือดแดงต่อไป ฉะนั้นเมื่อทารกในครรภ์อายุ 9 สัปดาห์ จะพบว่าที่ yolk sac มีพวก primitive erythroblast ปะปนอยู่กับ definitive normoblast ประมาณครึ่งต่อครึ่ง และ ในที่สุดก็จะเป็น definitive normoblast ทั้งหมด การสร้างเม็ดเลือดแดงที่ yolk sac จะค่อยๆ ลดลง และหมดไปเมื่ออายุทารกในครรภ์ได้ 12 สัปดาห์ เราไม่พบการสร้าง granulocytes และ megakaryocytes จะเห็นได้ว่าการสร้างเลือดในระยะนี้เป็นการสร้างภายในหลอดเลือด (intravascular hematopoiesis)
preview32
To see the actual publication please follow the link above