Page 37

preview22

สรีรวิทยาของเซลล์ 13 จากร่างแหหยาบ แล้วส่งไปเก็บไว้ในถุงกอลจิ แอปพาราตัส เรียกไลโซโซมปฐมภูมิ มีลักษณะ แตกต่างกันตามชนิดของเซลล์ เช่น ในเซลล์ตับ จะเหมือนของถุงกอลจิ แต่ในเม็ดเลือดขาวจะ เปลี่ยนแปลงไปเป็นแกรนูลพิเศษ ภายในไลโซโซม จะมี pH 5 สูงกว่าในไซโทพลาสซึม (7.00) เอนไซม์ ทุกชนิดจะถูกปลดปล่อยออกทันทีที่เยื่อหุ้ม เปิดออกโดยเชื่อมกับถุงที่กินสิ่งแปลกปลอม (phagosome) เป็นถุงเดียวกันกลายเป็นไลโซโซม ทุติยภูมิ ทำหน้าที่ย่อยสารนั้น สารที่ถูกย่อยแล้ว ถ้าเป็นส่วนของเซลล์ที่ได้รับอันตรายหรือเสียหาย เซลล์ก็ต้องทำลายทิ้ง (autodigestion) หรือ บางทีย่อยแล้วได้ชิ้นส่วนที่พอจะ Recycle ได้ จะขับออกสู่ไซโทพลาสซึมเพื่อนำกลับมาใช้ใหม่ เซลล์ตับจะใช้วิธีนี้รีไซเคิลทุกสัปดาห์ เนื่องจากไลโซโซมมีน้ำย่อยที่สามารถ ย่อยโปรตีน คาร์โบไฮเดรตได้เกือบทั้งหมด ยกเว้น ไขมันบางตัวเพราะไม่มีน้ำย่อยที่จะย่อยจึงทำให้มี สารตกค้างอยู่ภายในไลโซโซม (Residual bodies) ซึ่งจะถูกขับออกนอกเซลล์ในเวลาต่อมา ส่วน ผลิตภัณฑ์สุดท้ายของอาหาร เช่น กลูโคส กรด อะมิโนจะออกสู่ไซโทพลาสซึมเพื่อเข้าสู่ขบวนการ ต่อไปเช่นกัน ในภาวะปกติผนังของไลโซโซมจะไม่ ปล่อยให้เอนไซม์ที่อยู่ภายในไหลออกมาภายนอก ยกเว้น เมื่อภายในเซลล์มีภาวะเป็นกรดอันเนื่อง มาจากเซลล์นั้นขาดออกซิเจนขาดอาหารหรือเซลล์ ตาย จะมีผลทำให้การซึมผ่านของเยื่อหุ้มไลโซโซม ได้มากข้นึ ปล่อยให้น้ำย่อยออกมาส่ไูซโทพลาสซึม ย่อยเซลล์นั้นเป็นการกำจัดเซลล์ที่ตายด้วยตัว มันเอง จะเห็นว่าไลโซโซมสามารถย่อยตน เองได้ ย่อยสิ่งแปลกปลอม ควบคุมการเจริญเติบโต ซ่อมแซมเนื้อเยื่อปรับตัวต่อสิ่งแวดล้อมและป้องกัน ตนเองได้ ฉะนั้นจึงมีความสำคัญต่อการเปลี่ยน แปลงพยาธิสภาพของเซลล์ * เพอร์ออกซิโซม (Peroxisome หรือ microbodies) รูปที่ 1-13 รูปที่ 1-13 Peroxisome (P) (เวคิน นพนิตย์, 2532) เพอร์ออกซิโซม รูปร่างคล้ายไลโซโซม แต่มีขนาดใหญ่กว่า เส้นผ่าศูนย์กลาง 0.5-1 ไมโครเมตร มีเยื่อหุ้มชั้นเดียว ภายในมีเอนไซม์ ออกซิเดสที่ออกซิไดส์ (ขจัดไฮโดรเจนอะตอม) สารอินทรีย์ต่างๆ เช่น กรดอะมิโน กรดไขมัน ถูก ออกซิไดส์ภายในเพอร์ออกซิโซมในกระบวนการ เมทาบอลิซึมปกติ นอกจากนี้ยังออกซิไดส์สารพิษ เช่น แอลกอฮอล์ จึงพบมากในเซลล์ตับเซลล์หลอด ไตเม็ดเลือดขาวและเซลล์อื่นๆ รวมทั้งเซลล์พืช ด้วยผลิตภัณฑ์ของปฏิกิริยาออกซิเดชั่นจะได้ H2O2 ซึ่งเป็นพิษต่อเซลล์จะถูกกำจัดโดย Catalase (เมื่อรวมกับธาตุเหล็ก จะได้น้ำย่อยสมบูรณ์) เปลี่ยน H2O2 เป็น CO2 และ H2O เพอร์ออกซิโซม สามารถหมุนเวียนเพิ่มจำนวนได้ เพื่อสร้าง เก็บ และขนย้ายลิพิด จึงพบมากในทารกในครรภ์หรือ เด็กหลังคลอด * ออร์แกเนลล์ที่ไม่มีเยื่อหุ้ม ไร โ บ โซ ม ( R i b o s o m e s ) พบในเซลล์ทุกชนิด มีขนาดเล็กที่สุดจนไม่สามารถ มองเห็นได้ด้วยกล้องจุลทรรศน์แต่ย้อมติดสี RNA


preview22
To see the actual publication please follow the link above